MANYOWA NDI DILU

Zamoyo zirizonse zimayenera kulandira chakudya cha bwino  kuti zidzikula ndi thanzi. Nayo mbewu ndi chimodzi mwa zinthu za Moyo zomwe zimafuna zakudya zabwino.A Tyson Chapuma, yemwe ndi Mlangizi pa nkhani za Ulimi ku Lunyangwa  research station  m’boma la Mzuzu , wati akugwira ntchito  usiku ndi usana kufufuza za chakudya cha mbewu mu nthaka.

Pothirirapo mulomo pa nkhani  ya  kukwera mtengo wa Feteleza ndi kusakhazikika kwa ndondomeko  ya Boma ya Affordable  Input  Program,  Mlangizi wa za Ulimi-yu, wati anthu mdziko muno tikuyenera kuvomereza kuti manyowa ndiwo angatithandize.” Alimi tonse  ku malawi kuno tingovomereza  kuti  tiyenera kugwira ntchito  yopanga manyowa kuti tibwezeretse chonde mthaka. Ubwino wa manyowa ndi okuti ali ndi ntchito zambiri  zimene amagwira mu nthaka kusiyana ndi kugwiritsa ntchito Feteleza ogula ku Sitolo, yemwe amakhala ndi nthawi yochepa mnthaka. Pamene tikathira manyowa, tizirombo tosintha mpweya kuti usanduke  Michere  timakhala kuti tiri pa Malo amene timawakonda , chinanso manyowa amasunga chinyontho”. Chapuma, wapereka ganizoli.

Mlangizi-yu  wadandaula kuti alimi ambiri sakudzipereka popanga manyowa  ngakhale adalandira  uthenga wa kapangidwe ka  manyowa. Chapuma, wapempha kuti tisinthe kaganizidwe kathu kuti tiyambe kuchita mwatsopano.

Mlangizi-yu, watchulapo mtundu wa manyowa wotchedwa  Mbeya, yemwe ndi Manyowa  amene amapangidwa posakaniza ndowa imodzi ya gaga,  ndowa imodzi ya phulusa losefa, zitosi za nkhuku kapena ndowe za nkhumba zonyenyeka bwino, madzi a mlingo wa 5 litazi kapena mkodzo oyambirira okodzedwa mmawa wa mulingo omwewu.Zinthuzi zimamangidwa kwa masiku khumi ndi anayi kapena makumi awiri ndi mphambu imodzi mthumba  lomwe mkati mwake mumakhala chipepara cha pulasitiki. Mkuluyu, wati Feteleza wa Chithumba ndi othandiza kwambiri.

Tyson, watsindika kuti dziko litha kupindula kwambiri pa Ulimi pogwiritsa ntchito  manyowa a chithumba. Iye, walangiza alimi kuti adzitsatanso mlera nthaka, kubzala mitengo yothandizira kubwezeretsa chonde mthaka, kuchita a kalozera  pambali pothira  manyowa kuti nthaka isamalidwe.Mlangizi yu,  wati njira ya kalozera imathandizira kubwezeretsa nthaka ndi kukolola madzi.

Chapuma, wati alimi asakaike pogwiritsa ntchito manyowa omwe ali ndi kuthekera kwakukulu  kokolola chimodzimodzi mlingo wa mbewu omwe ungakololedwe pogwiritsa ntchito  Feteleza. Mlangizi wa za Ulimi yu, wayamikira nthambi yoona za nyengo potulutsa  ma lipoti a nyengo momwe ikumakhalira ndipo walangiza alangizi amnzake kuphunzitsa alimi za mbewu  imene angabzale malingana ndi kusintha kwa nyengo.

Tyson, wapempha Boma  kuti likhazikitse mfundo zokomera alimi kuti adzikhala ndi kuthekera kopeza manyowa.Ndipo wapempha adindo kuti agwire ntchito  mwa mphanvu  komanso wadzudzula mabungwe omwe siaboma amene akumangofuna kuyamikiridwa ndi anthu owathandiza osati kuti mlimi apeze phindu.

Mtsogoleri wa dziko lino  Dr Lazarus Chakwera, adalengeza ku dziko lonse lapansi kuti maboma 23 mwa Maboma 28 a dziko lino ali pa chiopsezo cha njala. Kafukufuku akusonyeza kuti anthu 4.2 Million dziko lino  ali pa chiopsezo chosowa chakudya ndipo posachedwapa anthu ena m’boma la Machinga ,anafika pokudya chitedze kaamba kusowa Chakudya.